Στο ελληνικό δίκαιο η Δικαστική Συμπαράσταση ρυθμίζεται στον Αστικό Κώδικα, και συγκεκριμένα στα άρθρα 1666 και επόμενα.
Προκειμένου να υπαχθεί κάποιος σε καθεστώς Δικαστικής Συμπαράστασης, θα πρέπει να έχει κριθεί δικαστικώς ανίκανος να διευθετήσει μόνος του τις νομικές του υποθέσεις. Τέτοιες περιπτώσεις είναι εν γένει περιπτώσεις που ανήκουν στην κατηγορία της ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής, σωματικής αναπηρίας
Η δικαστική συμπαράσταση διακρίνεται σε πλήρη, αν αφορά το σύνολο των πράξεων του δικαστικώς συμπαραστατούμενου ή μερική, αν αφορά μόνο μέρος των πράξεων.
Επίσης, διακρίνεται σε στερητική, αν εκ μέρους και στην θέση του δικαστικώς συμπαραστατούμενου δρα μόνο ο δικαστικός συμπαραστάτης, ή επικουρική, αν απλώς απαιτείται και η συναίνεση του δικαστικού συμπαραστάτη για ορισμένες πράξεις πέραν της ατομικής κρίσης του δικαστικώς συμπαραστατούμενου.
Αναλογική εφαρμογή διατάξεων της Επιτροπείας Ανηλίκων
Με το άρθρο ΑΚ 1682 ορίζεται ότι στη δικαστική συμπαράσταση, εφόσον δεν υπάρχει άλλη ειδικότερη ρύθμιση, εφαρμόζονται αναλογικά οι διατάξεις για την επιτροπεία ανηλίκων (ΑΚ 1589 επ.).
Αντίστοιχα όργανα με τα κύρια όργανα του θεσμού της επιτροπείας ανηλίκων, τα οποία είναι το Δικαστήριο, ο Επίτροπος και το Εποπτικό Συμβούλιο, συγκροντούνται και στην περίπτωση της δικαστικής συμπαράστασης.
Ο Επίτροπος είναι μόνο ένας, έτσι ώστε να ασκείται ακώλυτα η μέριμνα, διορίζεται από το εκάστοτε αρμόδιο Δικαστήριο και έχει “καθήκον και δικαίωμα” διοίκησης της περιουσίας του υπό επιτροπεία ατόμου, καθώς και εκπροσώπησης του σε κάθε δικαιοπραξία ή δίκη.
Το Εποπτικό Συμβούλιο συγκεκριμένα, συγκροτείται από 3 έως 5 μέλη, τα οποιά μπορεί να είναι συγγενείς του ανηλίκου ή φίλοι των γονέων ή του επιτρόπου, και η αρμοδιότητα του είναι ο “έλεγχος” της δράσης του επιτρόπου. Μάλιστα ο επίτροπος οφείλει να λογοδοτεί κάθε χρόνο ενώπιον του εποπτικού συμβουλίου.
Εκποίηση της περιουσίας του δικαστικώς συμπαραστατούμενου
Από την σφαίρα δράσης του επιτρόπου εξαιρούνται ρητά από το άρθρο ΑΚ 1617 οι χαριστικές δικαιοπραξίες, ενώ από το άρθρο ΑΚ 1618 απαγορεύεται η εκ μέρους αυτών ιδιόχρηση. Ειδικότερα, υπάρχουν δύο κατηγορίες εξαιρέσεων στον νόμο, η ολική και η μερική εξαίρεση από την ευχέρεια του επιτρόπου.
Σε oρισμένες δικαιοπραξίες καθορίζεται μερική εξαίρεση. Δηλαδή, επιτρέπεται η διενέργεια τους, αλλά μόνο μετά από αντίστοιχη άδεια του εποπτικού συμβουλίου. Αυτές είναι οι περιπτώσεις της μισθώσεως/εκμισθώσεως ακινήτων, της παροχής εργασίας από τον ανήλικο/συμπαραστατούμενο, καθώς και κάθε άλλης πράξης που θεωρείται ότι δεν εμπίπτει στην τακτική διαχείριση ή στα άρθρα AK 1623, 1624 και 1625.
Σε συγκεκριμένες μεγαλύτερης βαρύτητας πράξεις και δικαιοπραξίες, απαιτείται και η γνωμοδότηση του εποπτικού συμβουλίου και η σύμφωνη άδεια του Δικαστηρίου επί της πράξεως. Αυτές οι περιπτώσεις ολικής εξαίρεσης, όπως αναγράφονται στα άρθρα ΑΚ 1624 και 1625, είναι η εκποίηση ακινήτου, η συνολική/μερική διάθεση της περιουσίας του ατόμου υπό επιτροπεία/συμπαράσταση, η μίσθωση που υπερβαίνει τα 9 έτη, η αποποίηση κληρονομιάς, η αποδοχή κληροδοσίας/δωρεάς με βάρη και η αποποίηση κληροδοσίας. Συνεπώς, στην έγκριση του Δικαστηρίου εφάπτονται οι πράξεις, των οποίων η διενέργεια είναι πιο πιθανό να “βλάψει” το συμφέρον του προστατευόμενου ατόμου, εκτός αν συντρέχουν ειδικές συνθήκες που τις υπαγορεύουν.
Ο θεσμός της δικαστικής συμπαράστασης είναι κομβικός για την ορθή εκπροσώπηση της δικαιοπρακτικής βούλησης των προσώπων, έται ώστε η δικαιοπρακτική δράση τους να συνάδει με τα συμφέροντα και τα δικαιώματα τους.